حق کسب و پیشه چیست؟

حالت های مختلف روابط مؤجر و مستأجر:

در قالب چند عنوان مستقل، بنا است حق کسب و پیشه و حق سرقفلی مورد بررسی قرار گیرند. در استفاده از یک ملک تجاری، سه حالت قابل تصور است. 

حالت اول:

حالت اول اینکه شخص مالک مغازه است و خودش هم در آنجا فعالیت می کند. در این حالت فرد مالک عین و منفعت آن ملک است. یعنی نه مستأجری وجود دارد و نه حق سرقفلی. بنابراین حق کسب پیشه و تجارت در این مورد منتفی است. 

حالت دوم:

حالت دوم زمانی است که فرد مالک ملک است، اما منافع آن را در اختیار شخص دیگری قرار داده است. در اینجا، منافع ملک برای یک مدت مشخص متعلق به مستأجر خواهد بود. 

حالت سوم: 

حالت سوم، حقی است که در قانون به آن حق کسب و پیشه یا حق سرقفلی گفته شده است.

مبدأ شناسایی حق کسب و پیشه:

در حالت دوم حق سرقفلی یا حق کسب و پیشه وجود نداشت. مستأجر صرفاً یک مستأجر عادی بود؛ بدون این حقوق. در سال 1356 و با هدف حمایت از مستأجرین، قانونی تحت عنوان قانون روابط مؤجر و مستأجر به تصویب رسید. در این قانون حقی برای مستأجر پیش بینی شد. این حق در گذشته هم وجود داشت، اما تحت عنوان عناوین دیگری شناخته می شد؛ مثل حق شهرت، حق مرغوبیت و سرقفلی.

قانون روابط موجر و مستأجر سال 1356:

این حق در قانون سال 1356 تحت عنوان حق کسب و پیشه شناخته شد. پس، زین پس هرگاه از حق کسب و پیشه بحث می شود، بحث ما ناظر به قراردادهای اجاره ای است که قبل از سال 1376 منعقد شده اند.

در این وضعیت:

در این حالت، مالک ملک خود را برای مدت مشخصی به مستأجر واگذار کرده است. مستأجر به واسطه فعالیتی که در دوره استیجاری خود در محل دارد، صاحب حقی می شود. به این حق، حق کسب و پیشه گفته می شود که با حق سرقفلی تفاوت دارد. علی رغم اینکه عرفاً حق کسب و پیشه مترادف با حق سرقفلی به کار می رود، اما با یکدیگر تفاوت دارند. حتی در محاکم قضایی هم نگاه متفاوتی نسبت به این دو حق وجود دارد. از نظر ارزش ریالی هم این دو حق با یکدیگر تفاوت دارند.

قراردادها از چه زمانی مشمول حق کسب و پیشه هستند؟

پس در ابتدای امر باید بررسی شود که آن قرارداد اجاره مربوط به قبل از سال 1376 است یا بعد از آن. اگر قرارداد اجاره مربوط به قبل از سال 1376 و تصویب قانون مؤجر و مستأجر این سال بود، با حق کسب و پیشه مواجه خواهیم بود.

سخن آخر:

از اینکه از سایت ما بازدید کردید سپاسگزاریم. اصناف پلاس، رسانه آموزشی مرکز آموزش و مطالعات حقوقی و اقتصادی اتاق اصناف شهرستان شمیرانات است. همه روزه می توانید با مراجعه به این سایت، از مطالب آموزشی ارائه شده بهره مند شوید.